İznik/ Nicea kurulduğundan beri göl üzerinde taşımacılık varolmuştur. Gerek Gemlik üzerinden İstanbul bağlantısı gerekse göl kıyılarındaki köyler arasında ki ulaşım ve taşımacılıkta önemi devam etmiştir
1906/1322 de Osmanlı Devleti’nde, bir transit alanı olan İznik Gölü taşımacılık icin de kullanılmıştır. Gölün Doğu’sunda bulunan Ertuğrul (Bilecik) Sancağı’na bağlı İznik ve çevre köylerden, Batı kıyısında bulunan Bursa Sancağı’na bağlı Pazarköy (Orhangazi) kazasına yelkenli ve kayıklarla yük taşıması yapılmaktaydı.
İznik’e, Pazarköy [Orhangazi) kasabasından haftada bir kaç kez yelkenli ve beş altı tonilato hacminde kayıklar işlemekteydi. Bu kayıklarla kasabaya çeşitli eşyalar getirilip, kasabadan da Üzüm, diğer meyveler hububat ile fıçı ve inşaat tahtası gönderilmekteydi.
İlk defa 17 Aralık 1920 tarihinde, İstanbullu armatörlerden Hüseyin Nazım Bey, İznik Gölü kıyısındaki köy ve iskeleler arasında, yelkenli gemilerin seyrine engel olmamak şartıyla, motorlu taşımacılık yapmak için Nafia Nezareti’ne (Bayındırlık Bakanlığı) başvurmuştur. Konu ile ilgili dönemin Nafia İdare-i Umumisi tarafından bir araştırma yapılmasına rağmen ihale açılmadığı anlaşılmaktadır.
İznik Gölü’nde motorlu taşımacılık konusu, Bursa Milletvekili Şeyh Servet (Akdağ) Efendi’nin (1 ) 8 Ağustos 1923 tarihinde, gölün batı kıyısında bulunan ilçe olan Orhangazi Kaymakamlığı’na başvurusu ile gündeme gelmiştir. Orhangazi Kaymakamlığı, başvuru dilekçesine gölde Yalovalı Kaptan Asım Efendi adlı bir kişinin teknesinin işlemekte olduğu bilgisini ekleyerek, bağlı bulunduğu Hudavendigar ( Bursa) Vilayeti’ne yönlendirmiştir. Valilik, 16 Eylül 1923 tarihinde konu ile ilgili İktisat Vekaleti’ne başvurmuş, İktisat Vekaleti, “mebus-u sabık” Şeyh Servet Efendi’nin bu talebinin değerlendirilmesini Nafia Vekaleti’ne aktarmıştır. Nafia Vekaleti, 12 Ocak 1924 tarihinde Hüdavendigar Valiliği’ne bir yazı göndererek Şeyh Servet Efendi’yi Ankara’ya davet etmiştir.
Ancak, bu görüşmenin bir sonuca ulaşmadığı, İznik Gölü’nde taşımacılık yapma imtiyazının Şeyh Servet Efendi’ye verilmediği anlaşılmaktadır. 13 Aralık 1927 tarihinde, bölgede araştırmalar yapan Türk Elektrik Anonim Şirketi’nin de İznik Gölü üzerinde taşımacılık imtiyazı için başvurduğu, fakat olumlu yanıt alamadığı görülmektedir.
Sonuç olarak, Osmanlı İmparatorluğu’nun, deneyim ve birikimini miras alan Cumhuriyet döneminde, denizciliğe verilen önem oranında, coğrafyanın olanak tanıdığı iç sular da taşımacılık için yararlanılmaya çalışılmıştır. İznik Gölünde taşımacılık faaliyeti gösteren azınlığın imparatorluktan kopuş sureci, insan kaynağı açısından bu alanların değerlendirilmesine de engel oluşturmamıştır.
Şeyh Abdullah Servet Efendi ( Akdağ)
TBMM 1. Dönem Bursa milletvekilliği yapmış, Nakşibendi Şeyhi sıfatıyla İrşad Heyetleri ve Türkiye adına yurtdışı faaliyetleri de yürütmüş bir din adamıdır.
Nakşibendi Dergahı Şeyhi sıfatıyla mütareke sonu dönemde Milli Mücadele‘den yana vaazlarıyla halkı aydınlatmaya çalıştı. Bu nedenle 30 Haziran 1919’da görevinden alındı. TBMM 1. Dönem için yapılan seçimlerle Bursa Milletvekili olarak 23 Nisan 1920 açılışında hazır bulundu..
Mustafa Kemal Paşa’nın da onayı alınarak.., 1937’de Hatay‘a yerleşerek bölgenin bağımsızlığı ve Türkiye’ye katılması konusunda yararlı çalışmalar yaptığı bilinmektedir.
Abdullah Servet Akdağ, 1942’de emekliye ayrıldı. Hayatının kalan kısmını Ankara ve İstanbul’da, 1950’den itibaren de İzmir‘de sürdürdü. 1962’de vefat etti.
Şeyh Servet Efendi, Türk müziğinin eşsiz sanatçısı Safiye Ayla’yı Darüleytam’da İlkokulu bitirince evlatlık edinerek de tarihe iz bıraktı…
Kaynakça;
1- İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 2002, s.306.
2- TBMM
3- Şeyh Server(Akdağ) Efendi (https://tr.wikipedia.org/)
4- DTO Yayınları
5- 1936 İkinci Sanayi Planı
