Cumhuriyetin Yılları’nda
Bağcılığın geliştirilmesi amacıyla alınması gereken tedbirler şu şekilde belirlenmiştir:
- Köylüyü geleceğine güvenle bakıp başarılı olmasını sağlamak ve himaye etmek amacıyla tarım sigortası yaptırmak,
- Bağcılara ucuz tente temin etmek,
- Üzümlere musallat olan hastalıkları yok edecek göztaşı, kükürt gibi maddelerin kolay ve ucuz yolla karşılanmasını sağlamak.
Bağcılığın geliştirilmesine yönelik alınması gereken tedbirlerin belirlenmesinin yanı sıra bağ arazileri ile ilgili yasal düzenlemelere de gidilmiştir. Bu süreçte Türkiye ekonomisi, dışa kapanıp devlet eliyle bir milli sanayileşme denemesi içerisine girerek başarılı çalışmalar yürütmüştür. Üzüm üretimi ve ihracatına önem verildiği bir dönemde bağcılığın ıslahı için ABD’den uzman çağrılması, 11 Mart 1931 tarihli Bakanlar Kurulu toplantısında kabul edilmiştir. Bu gelişmeler sırasında İznik;
İznik tarımsal üretimde de oldukça geri olduğu bu dönemde tütün, ipek böcekçiliği /Dut, zeytin ve yağı ile geçinmeye çalışıyordu. Çok verimli bir ova olmasına rağmen, Resimde görüldüğü gibi ova 20 yy girerken, genel olarak bomboştu (Foto 1,2) sadece yamaçlarda zeytinlik ve asmalara rastlanıyordu.
03.10.1930 tarihinde yeni ilçe olan İznik Kaymakamlığı’na Sadullah Koloğlu /Arap kaymakam atanır. Kurtuluş Savaşı’nda yakılıp yıkılmış ve işgal nedeniyle de, bir sürede ıssız kalmış İznik, hala savaşın yorgunluğunu üzerinden atamamıştı. Uzun süren savaş yıllarının ardından, işlenemeyen topraklar da fakirleşen halkı kalkındırmak gerekti. Bunun için de, S.Koloğlu, Kadınhanı Kaymakamlığı sırasındaki üzüm bağları konusundaki tecrübesini burada da uygulayacaktır. Bunun için de Kadınhanı’ndan asma çubukları getirtip halka dağıtmıştır. Bu arada Yamaçlardaki asmaların ıslahı için tecrübelerinden yararlanarak çalışmalar yapmış, bu konuda Ankara’daki yetkililerden de yardım almış. Burada da bağcılığı geliştirip, ilçe ekonomisine katkı sağlamayı amaçlamıştır
Bu arada Arap Kaymakam, Vilayet Kongresinden (27-31 Aralık 1930) den ve Ankara dan İznik için acil olarak;
100.000 Amerikan asma çubuğu, 50.000 dut fidanının verilmesini, İznik zirai faaliyetinin desteklenmesini sağlamıştır. Bunun için de İznik’te bir Ziraat Bankası şubesi açılması ve kuraklık nedeniyle son dönem köylü borçlarının ertelenmesini sağlamıştır. Aynı dönemde Orhangazi ise ancak 15.000 Amerikan asma çubuğu ile 10.000 adet dut fidanı alabilmiştir. Asma çubukları ve dut fidanları hızla bir şekilde dağıtılıp ekimini sağlanmıştır. Asma çubuklarını ekimi sırasında zaman zaman da halkı zorla çalıştırmak zorunda da kalmıştır. Bu nedenle yerli halkın kızgınlığını üstüne çekmekten de çekinmemiştir.
Ne yazık ki, Karacabey de Hayvanlarda görülen salgın hastalık nedeniyle acilen S. Koloğlu, Karacabey kaymakamlığına atanır. 13.10.1931 de yapmayı planladığı özellikle bağcılığı geliştirmek için çalışmalarını tamamlayamadan ayrılmak zorunda kalır.
Bağcılık ileriki yıllarda İznik’in ekonomisin de en önemli etmen olacaktır. İznik’in ekonomik gelişmesinde, bağcılık / müşküle üzümü öncülük etmiştir. İzniklinin de sermaye birikimi bu şekilde başlamıştır. Daha sonra da farklı tarım ürünleriyle yükselişe geçmiştir.
1960 yıllarına gelindiğinde, zorla asma çubuğu dikmek zorunda kalan İznikliler, artık Üzüm tüccarı olmaya başlamışlardı. İznik’den Kara yoluyla Frigofrig kasalı kamyon/Tırlarla, Avrupa’ya (Özellikle Münih Haline) Müşküle Üzümü ihracatı yapmıştır. İznikliler, bununla da yetinmeyip; ilk turfanda olarak Tarsus’dan (Tarsus Beyazı) kara yolu ile İzmir/Karaburun dan (Sultaniye) deniz yoluyla ihracata yönelmişlerdir.
Bu büyük katkılar sonucu, uzun yıllar İznik’te düzenlenen “Üzüm Bayramı ve Festivali’’nde, kortejin en önünde resmi taşınır. Arap kaymakamı temsilen gözlüklü, fötr şapkalı ve elinde bastonuyla bir İznikli tarafından temsil edilirdi. İznik’te bağcılığı kuran kişi olarak anılırdı. Yine’de İznikliler olarak ARAP KAYMAKAM’a karşı vefa borcumuzu tam olarak ödediğimiz söylenemez. İznik’de adına yakışır bir şeyler yapmamız gerekir sanırım…
